跳转到内容

翁金碑

维基百科,自由的百科全书
翁金碑拓片

翁金碑(Ongin),1891年发现于蒙古翁金河附近,地处鄂尔浑碑铭以南160公里、暾欲谷碑西南402公里处[1]:177。该碑为纪念咄悉匐(El Etmish Yabgu)而立,以古突厥文书写。第12行文字表明,立碑者是为其父建造此纪念碑。[1]:183杰勒德·克劳森(Gerard Clauson)考证其建于716年至735年毗伽可汗在位期间。[1]:191埃尔西拉松(Ercilasun)则认为其年代为719年或720年[2]

地理位置

[编辑]

1891年,该碑发现于外蒙古马奈特山(Manet Mountains),位于翁金河支流附近,碑名由此而来,地理坐标约为北纬46°、东经102°东北侧,即鄂尔浑碑铭以南约100英里,暾欲谷碑铭西南偏西250英里处。[1]具体出土地为蒙古国前杭爱省翁金河西北岸的马安廷布尔德(Maantyn Burd)地区。

碑文

[编辑]
古突厥文[3] 中文翻译
äčümiz apamïz: yama qaγan: tört buluŋuγ : qïsmïš # : yïgmïš : yaymïš : basmïš : ol qan : yoq : boltuqda : kesrä : elyitmiš : qačïš(mïš) : qa : ... altmïš : tägmiš : ... : elbägler : tabγač : qaγanladuq qaγanïn ïčγïnï : ïdmïš : türk bodun: öŋ # rä : kün : tuγsuqïŋa: kesrä : kün : batsïqïŋa : tägi : beriyä : tabγačqa: yïraya : yïšqa(tä)g(i) : ... : qazγantuq : üčün : ol qïz oγlïn körti : alp ärin : balbal : qïšdï : türk bodun : atï yoq : bolu : barmïš : ärti : türk bodun : yitmäzün : teyin : yulïr ärmäzün : teyin : üzä : täŋri : temiš : ärig : ... nt a : ... : qapγan : elteriš : qaγan : eliŋä : qïlïntïm: eletmïš yabγu: oγlï # : ïšbara : tamγan čor : yoγa : inisi : bilgä : ïšbara : tamγan : tarqan : yoγa : atï : beš : yetmiš : äčim atïm : at... : sü : äsiŋ : oγlï : tamγan bu : tabγačda : yïriyä : täg oγuz : ara : yeti ärin : yaγï : # bolmïš : qaŋïm baγa : täŋrikän : yanïnta : yorïmïš : išig : küčin : bermiš : ärtmiš : (käl)[miš)... : tarduš : boltuqda : täŋrikänkä išig bertiŋ : teyin : yarlïqamïš : šad atïγ : ant # a : bermiš : boltuqda : toquz : oγuz : täg : yaγï : ärmiš : bädük : är(miš :) qaγan : täg(miš) ... : biz bädük biz : biz bat biz : biz : yavïz bat biz : azïγ üküšüg : körtüg : irti : sülätim # : ter ärmiš : amtï bäglärïm a : ter : ärmiš : biz : az biz : teyin al # qïnur : (ärtimiz) : ... : yorïyïn : sü : süläyïn : qaŋïm : š(ad) : anča : ötünmiš : täŋrikän : almazïn teyin # : ... : bodun : anta bermäziŋ ä : tusul är ... : (atačïm a) ... d ... qamuq balïqqa : (tägdim) : qonuldïm : altïm : süsi : kälti : arqasï#n : yaγdïm : bägi : qačdï : / š / γ ärti : tabγač bodunï : ... : toqïdtïm : yaγdïm : bas(dïm : yaydïm :) ... buzuq anča : ... : ...mäz : ärïnč : išig küčig bert(im) : ... kälir : ärtimiz : ekin ara : täg yaγï : bolmïš : tägmäči # män teyin : saqïntïm : täŋri bilgä : qaγanqa : ančaqïŋa : išig küčüg : bersägim : bar : ärmiš : ärinč : tägdük(in) (üčün) ... # äbimä tägdüküm : ur elï qaŋ elï : adrïlmalïm : täyin : qaγanda : adrïlmaz : teyin : tägdim : tägip : inima : oγlïma : anča : ötlädim : qaŋ : yorïp : elteriš qaγanqa # : adrïlmaduq : yaŋïlmaduq : täŋri : bilgä : qaγanta : adrïlmalïm : azmalïm : teyin : anča : ötlädim : ilgärü barïγma : bardï # : bilgä qaγan : bodunï ... : bardï # : ölügin : atqa : išig küčig : bertim : adrïlmaz : teyin : tägdim : üzä : täŋri : qan : lüi : yïlqa : yetinč: ay küčlüg : alp är : qaγanïmda : adrïlu : bardïŋïz : bilgä : atačïm : yoγuŋ : qorïγïŋïn : qazγantïm : el yetti : täŋri : üzä : täŋrikän : ... (tabγa)č körür : ärtim : ädgü : atačïm : ... : toqïdïmïz : äčim boyla : ... girtim : ... basatïp ärig : udušuru : sančdïm : ... išig : küčig: kü... ičün : ...dim : ... atačïm : ... : ...n : täg : ïšbara : tarqanïγ : ... # elteriš : qaγan : ...

Transcription of the text in south side of the headstone:
atačïmqa : bitig : tašï qïldïm : bäŋigü qaγanïm : atačïm bilgä : atačïm : lü yïlqa : bilgä : uluγ : alp är : ädgü qan: atačïm : ölti
Transcription of text on balbal:
Ïsbara Tamγan balbalï

(正1)我们的祖先射摩可汗镇压、恐吓、击溃和征服了天下四方(的民众)。在那位可汗去世后,帝国显然毁灭了,崩溃以及……(突厥人)
(正2)令他们曾经拥立为可汗的可汗垮台。突厥人(进行征战),向东直到日出之处,向西远抵日落之处,向南直到汉人之地,向北远达长满树林的高山。……(突厥人)
(正3)使得他们的勇武者变成歼敌石。突厥人的名字几乎完全消失。然后,高高在上的天神明白地说道:“不能让突厥人毁灭,不能让他们被征服。……
(正4)我生长在夹毕汗颉跌利施可汗治下。(我是)毗伽沙钵略贪汗达干,即颉翳德蜜施叶护之子,沙钵略贪汗啜叶护之弟。我的高贵的……父亲颉翳德蜜施……
(正5)那时在汉人之北的野咥人及乌古斯人之间,有七个人开始(与我们)为敌。我的父亲……当时站在登利汗一方,并为他效劳。
(正6)当时登利汗变得很宽厚,说道:“你已经为我效了力。”于是赐给他“设”的称衔。九姓乌古斯及野咥人(与我们)为敌。他们(也是)极具危险性地强大。登利汗进军(对付他们……)?
(正7)我们无疑处于恶劣的境地。你们已经看到,(我们)人数很少,(而我们的敌人则)很多。(尽管如此,)我们的人(干得更好〈?〉)。让我们去战斗吧!”(我的父亲)说道。“我的忠诚的伯克们啊,”他说道,“我们切莫因为人少而害怕。”……
(正8)我父亲设就这样地吁请。(为了)登利汗(不被毁灭,以及民众不被驱入不幸之中,)……
右面
(右1)我攻击哈木尔(?)城,我对它进行报复,并征服了它。他们的军队前来迎击。我令其普通民众感到恐惧,(并制服了他们)。他们的诸伯克逃窜,……汉人……我打击、恐吓、镇压和击溃了(他们)……犹如一阵风暴(?)
(右2)我们(回?)来。在此同时,我们被告之,野咥人开始与我们为敌。(最初)我想:“我将不与他们交战。”但是,我显然亟希为登利毗伽可汗进一步效劳。由于他们在我们返师的路上实施攻击,我与他们交战了。我抵达了牙帐。在我交战
(右3)以及到达本部之后,我这样忠告我的子弟们:“我父始终追随颉跌利施可汗,从未离开和背叛过他;但愿我们也不要离开和背叛登利毗伽可汗。”我如此忠告道。那些想回去的人回去了。毗伽可汗的人则以巨大的热情(?)继续前进(?),为这一伟大的名字效劳。
(右4)圣天在上。您在羊年七月离开我们强大而勇武的可汗,仙逝了。我敬爱的贤明父亲啊!我举行的您的葬礼。(水、)土、上天……业已进入。


碑首南侧铭文:
为了(我敬爱的父亲),我令(镌刻了这一铭文),以及(树立了这一石)碑。我敬爱的父亲啊,我敬爱而(贤明的)父亲啊!(我在龙年铭刻了这块石碑。)(众所周知的)人,善良的(可汗〈?〉)……
石人铭文:
(这是)沙钵略达干之歼敌石

参考文献

[编辑]
  1. ^ 1.0 1.1 1.2 1.3 Gerard Clauson. The Ongin Inscription需要付费订阅. Journal of the Royal Asiatic Society. October 1957, 89 (3–4): 177–192. S2CID 163494827. doi:10.1017/S0035869X00115825. 
  2. ^ Ercilasun, (1985), p. 59
  3. ^ Takashi Osawa - Revisiting the Ongi inscription of Mongolia from the Second Turkic Qaghanate on the basis of rubbings by G. J. Ramstedt; Journal de la Société Finno-Ougrienne (Suomalais-Ugrilaisen Seuran Aikakauskirja); 2011; pp. 183